Sector zet in op innovatie om bij te dragen aan de realisatie van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen

Innoveren voor klimaatneutraliteit, een circulaire economie mét kunststoffen, een veilig en verantwoord gebruik van chemische stoffen nastreven en meer talent opleiden en aantrekken. Dat zijn de vier uitdagingen die essenscia, de Belgische sectorfederatie van de chemie en life sciences, in haar nieuwe duurzaamheidsrapport centraal stelt om de sector en de samenleving samen op weg te zetten naar een duurzame toekomst. Deze intussen al zevende editie van het tweejaarlijkse sectorale duurzaamheidsrapport is voorgesteld in aanwezigheid van Zakia Khattabi, federaal minister van Klimaat, Leefmilieu, Duurzame Ontwikkeling en Green Deal en Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt.

Al in 2009 publiceerde essenscia als een van de eerste industriefederaties in Europa een sectoraal duurzaamheidsrapport, met uitgebreide en transparante indicatoren gebaseerd op officiële statistieken. Twaalf jaar later is duurzaamheid meer dan ooit een sleutelbegrip bij de bedrijven uit de sector, maar ook in de huiskamers en de politieke besluitvorming met klimaatmarsen, aangescherpte ambities in de Europese Green Deal en de wereldwijde Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen of SDG’s van de Verenigde Naties.

Sterk engagement

De Belgische chemie-, kunststoffen- en farmasector onderstreept met dit nieuwe duurzaamheidsrapport zijn sterk engagement om voluit mee te werken aan het Europese en maatschappelijke streven naar klimaatneutraliteit, een circulaire economie en een schoner leefmilieu. Dit gebeurt vanuit de vaste overtuiging dat de innovaties om deze ecologische en economische vraagstukken op te lossen in belangrijke mate uit de sector zullen moeten komen. De uitdaging? Koploper en innovatieleider zijn op het vlak van duurzaamheid en klimaat maar tegelijk concurrentieel blijven in een wereldeconomie, zonder in te boeten aan welvaart.

Yves Verschueren, gedelegeerd bestuurder essenscia: “We zijn een industrie in transitie, en dat zullen we nog een hele tijd zijn. De bedrijven uit de Belgische chemie en life sciences zijn er de voorbije decennia in geslaagd om economische groei en jobcreatie hand in hand te laten gaan met een dalende milieu-impact. Ook vandaag blijft de sector stap voor stap vooruitgang boeken, maar de uitdaging waar we als samenleving voor staan is bijzonder groot en vraagt om ongeziene inspanningen op het vlak van innovatie en investeringen. We steken daarvoor de handen uit de mouwen maar reiken ook de hand aan de overheid en alle maatschappelijke actoren die samen met ons deze industriële transformatie willen helpen realiseren.”

Vier uitdagingen

Hoe innoveren we ons naar klimaatneutraliteit en met welke energiebronnen? Hoe kunnen we nog meer en vooral hoogwaardiger recycleren om kunststoffen maximaal te hergebruiken in een circulaire economie? Hoe slagen we erin om het gebruik van chemische stoffen zo veilig mogelijk te maken voor werknemers, professionele gebruikers en consumenten, met een zo klein mogelijke impact op het leefmilieu? En hoe zorgen we ervoor dat we nog meer technisch en wetenschappelijk talent met de juiste skills kunnen opleiden, voor meer diversiteit op de werkvloer? Vier maatschappelijke thema’s die bijzonder uitdagend zijn voor de sector, maar waar de chemie en life sciences ook de hefbomen in handen heeft om mee het verschil maken. Door bijvoorbeeld te investeren in cruciale klimaattechnologieën zoals CO₂-opvang of chemische recyclage.

Sofie Bracke, adviseur duurzame ontwikkeling essenscia: “Dit duurzaamheidsrapport maakt twee zaken duidelijk. De sterke resultaten zijn duidelijk zichtbaar én de bereidheid om nog beter te doen is er. De positieve trend van de afgelopen jaren zet zich door op vrijwel alle indicatoren. Maar, de laatste jaren merken we ook dat bepaalde emissies naar het leefmilieu eerder stabiliseren of stagneren op een laag niveau. Al moeten we aanstippen dat dit gebeurt bij een nog altijd stijgende productie-index met een hogere toegevoegde waarde. De grootste efficiëntiewinsten zijn geboekt, nu is er nood aan een meer radicale transformatie van producten en processen. Wat heel erg opvalt is de actie op het terrein: bedrijven innoveren en investeren volop, in lijn met de Decade of Action waartoe de Verenigde Naties heeft opgeroepen. Dat kun je merken aan de vele sectorinitiatieven in het rapport.”

Wat zijn de opvallendste cijfers uit het rapport?

De energie-efficiëntie in de sector is sinds 1995 met 62% verbeterd en de uitstoot van broeikasgassen is in die periode gehalveerd. Ook de belangrijkste emissies naar lucht en water liggen in vergelijking met 2001 over het algemeen genomen zowat de helft lager. Die progressie zet zich ook door op kortere termijn. Als we 2010 als referentiejaar nemen is het energieverbruik in de sector gestabiliseerd bij een hoger productieniveau en daalde de broeikasgasuitstoot met 13,5%. De CO₂-uitstoot van de sector lag in 2019 zelfs 8,8% lager dan het jaar voordien.

Verzurende emissies, zoals stikstof of ammoniak, verminderden sinds 2010 met 18% tot slechts 3% van het Belgische totaal. Het drinkwaterverbruik daalde met bijna een kwart, de kwaliteit van het afvalwater verbeterde met 32%. De sector werkt ook steeds meer circulair. Zowel het industriële afval als het industriële verpakkingsafval zijn tussen 2010 en 2019 met 12% afgenomen en vertegenwoordigen elk amper 4% van het Belgische totaal.

Op socio-economisch vlak vergroot de chemie- en farmasector zijn positie als sterkhouder van de Belgische economie. De tewerkstelling stijgt al voor het zevende jaar op rij, tot meer dan 95.500 jobs. Het aandeel vrouwen zit in de lift, met bijna 30% van de tewerkstelling en 40% van alle R&D-onderzoekers in de sector, maar er is op vlak van diversiteit zeker nog ruimte voor verbetering. De chemie en life sciences blijft ook de export- en innovatiekampioen met een aandeel van 36% in de totale Belgische export en zowat twee derde van alle investeringen in onderzoek en ontwikkeling binnen de verwerkende industrie. De toegevoegde waarde van de sector stijgt naar 20,8 miljard euro. Dat is 36% van de Belgische industrie, wat het economische belang van de chemie en farma voor ons land nogmaals onderstreept.

De resultaten en bevindingen uit het duurzaamheidsrapport werden voorgesteld tijdens een event in Brussel met een panelgesprek over de uitdagingen voor de sector met deelname van Isabel Albers (De Tijd/L’Echo), Ilham Kadri (Solvay), federaal minister Zakia Khattabi, Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt en Sonja Willems (Janssen Pharmaceutica).